Buitengebied, Ontbrekende schakel N316

5.2.1 Verkeer en vervoer

Verkeersveiligheid

De verkeersonveiligheid is uitgedrukt in aantal ernstige verkeersslachtoffers. In de voorgenomen activiteit worden minder verkeersslachtoffers geprognosticeerd als in de referentiesituatie. Dit is in lijn met de landelijke en provinciale doelstelling ten aanzien van het verminderen van het aantal ernstige verkeersslachtoffers. De scenario's zijn beoordeeld ten opzichte van de voorgenomen activiteit. Verschillen treden alleen op binnen de kern van 's-Heerenberg en zijn, in verhouding tot de verschuivingen van de intensiteiten door het aanleggen van de ontbrekende schakel, relatief klein. Een andere beoordeling dan in het geval van de voorgenomen activiteit is daarom niet van toepassing.

Bereikbaarheid

De bereikbaarheid van de regio en het bedrijventerrein 'Het Goor' verbetert op het moment dat de ontbrekende schakel wordt gerealiseerd. De bereikbaarheid wordt inzichtelijk gemaakt met behulp van de reistijden. Uit de analyse blijkt dat voor een groot aantal relaties de reistijd verbetert. De verbetering van de reistijd bedraagt ongeveer 1 minuut op een totale reistijd van ongeveer 11 minuten (11%) tussen de aansluiting A3/BAB en de A18 Doetinchem als gebruik wordt gemaakt van de oude route en de nieuwe route met de ontbrekende schakel. Op het andere traject (A3/BAB–A18 Wehl) ontstaat geen verandering van de reistijd. Wanneer wordt gekeken naar de reistijden tussen de belangrijkste herkomstlocaties en bestemmingen die bij de referentiesituatie nog gebruik maakten van de N316, dan blijkt dat vooral het verkeer dat rijdt tussen de bedrijventerreinen (vrachtverkeer) reistijdwinst heeft. Het bedrijventerrein 'Het Goor' en de uitbreiding hiervan zijn hierdoor beter bereikbaar. Ook de relatie tussen het bedrijventerrein Wehl–Emmerich en Emmerich–Doetinchem hebben reistijdvoordeel in de voorgenomen activiteit. De relaties tussen de kernen Zeddam en 's-Heerenberg hebben te maken met een langere reistijd.

Verkeersleefbaarheid

Ten aanzien van de gewijzigde intensiteiten treden verschillen op tussen de referentiesituatie en de voorgenomen activiteit in de kern van 's-Heerenberg en in het buitengebied tussen 's-Heerenberg en Zeddam. Positief is de grote afname van het verkeer op de Drieheuvelenweg. Hierdoor verbetert de verkeersleefbaarheid aanzienlijk en bestaan kansen om dit wegvak her in te richten als mogelijk woongebied, aangezien het wegvak geen verkeersfunctie meer heeft. Dit biedt tevens de kans om het westelijk deel en oostelijk deel van 's-Heerenberg weer aan elkaar te koppelen en een grote barrière op te heffen. Ook positief is de afname van de verkeersdruk op de Lengelseweg-oost nabij de Drieheuvelenweg. Zowel woningen en bedrijven worden ontsloten op dit wegvak. Enige mate van vrachtverkeer is derhalve normaal. In de voorgenomen activiteit verdwijnt echter het doorgaande vrachtverkeer. Een negatief aspect ten aanzien van de verkeersleefbaarheid is de 's-Heerenbergseweg. Op dit wegvak neemt in de voorgenomen activiteit de verkeersdruk toe ten opzichte van de huidige situatie en de referentiesituatie. Dit gaat ten koste van de verkeersleefbaarheid langs de weg. Ook in het buitengebied is sprake van een verbetering van de verkeersleefbaarheid. De druk om gebruik te maken van het buitengebied (met name de Borgstraat en de Korenhorsterweg) neemt door de ontbrekende schakel af. Dit is positief voor de verkeersleefbaarheid. Per saldo wordt het aspect verkeersleefbaarheid (subcriteria wijziging van verkeersintensiteiten) positief beoordeeld.

Conclusie

De realisatie van de ontbrekende schakel in de N316 levert ten aanzien van de verkeersveiligheid, bereikbaarheid en de verkeersleefbaarheid een wenselijke situatie op.

5.2.2 Externe veiligheid

Algemeen

Het aspect externe veiligheid betreft het risico op een ongeval waarbij een gevaarlijke stof aanwezig is. Deze gevaarlijke stoffen kennen twee verschillende bronnen. Dit zijn de stationaire bronnen (chemische fabriek, lpg-vulpunt) en de mobiele bronnen (route gevaarlijke stoffen). Bij externe veiligheid gaat het om de kans dat een ramp zich kan voordoen en het aantal mogelijke slachtoffers dat daarbij kan vallen. Er wordt bij externe veiligheid onderscheid gemaakt in plaatsgebonden risico en groepsrisico. Het plaatsgebonden risico (PR) is gedefinieerd als de plaatsgebonden kans, per jaar, op overlijden voor een onbeschermd individu ten gevolge van ongevallen met een bepaalde activiteit. Het PR wordt weergegeven met een (10 -6) contour. Het groepsrisico (GR) is de cumulatieve kans per jaar dat ten minste een aantal mensen het slachtoffer wordt van een ongeval. Het groepsrisico wordt weergegeven met een fN-curve. In een dergelijke grafiek wordt het overlijden van een groep van ten minste een bepaald aantal personen afgezet tegen de kans daarop per jaar.

Plaatsgebonden risico (PR)

De voorgenomen activiteit zorgt ervoor dat het 'gevaarlijke stoffen'-transport voor een deel uit de kern van 's-Heerenberg wordt geweerd, met uitzondering van het bestemmingsverkeer. Dit betekent een verbetering van de situatie op de doorgaande route door de kern. Hier zal dus ook bij de voorgenomen activiteit geen sprake zijn van een PR-contour. Zowel in de referentiesituatie als bij beide varianten is er sprake van een dusdanige beperkte hoeveelheid 'gevaarlijke stoffen'-transporten dat er geen sprake is van een PR-contour. De beide tracévarianten worden daarom als neutraal (0) beoordeeld.

Groepsrisico (GR)

De aanleg van de ontbrekende schakel van de N316 leidt tot een nieuwe route voor 'gevaarlijke stoffen'- transporten. De route van de voorgenomen activiteit loopt langs de rand van 's-Heerenberg en door het buitengebied. Langs deze route is de dichtheid van inwoners lager dan langs de route in de referentiesituatie. Deze loopt door de kern van 's-Heerenberg. Dit zorgt ervoor dat het GR zal afnemen op de huidige doorgaande route, in vergelijking met de referentiesituatie. Op basis van deze vergelijking met de referentiesituatie kan dus worden gesteld dat de oriënterende waarde niet wordt overschreden bij de voorgenomen activiteit. Zowel in de referentiesituatie als bij de tracévarianten is er geen sprake van een overschrijding van de oriënterende waarde. Bij de voorgenomen activiteit is de kans op een ongeval met een bepaald effect wel kleiner doordat de inwonersdichtheid langs de route lager is. Daarom worden beide tracévarianten als positief beoordeeld. Het tracé kruist een aardgasleiding. Deze aardgasleiding vormt echter geen belemmering in het kader van het plaatsgebonden risico of groepsrisico.

Conclusie

Er is geen sprake van een PR-contour. Het groepsrisico in de kern van 's-Heerenberg wordt kleiner. Het aspect externe veiligheid vormt geen belemmering voor de realisatie van onderhavig tracé.

5.2.3 Geluid en trillingen

Algemeen

De mate waarin het geluid, veroorzaakt door het (spoor)wegverkeer of industrie het woonmilieu mag belasten, is geregeld in de Wet geluidhinder (Wgh). Voor wegverkeer stelt de wet dat in principe de geluidsbelasting op geluidsgevoelige functies de voorkeursgrenswaarde van 48 dB niet mag overschrijden. Voor spoorwegverkeer mag de voorkeursgrenswaarde van 55 dB niet worden overschreden. In het geval van industrielawaai geldt een voorkeursgrenswaarde van 50 dB(A). Indien nieuwe geluidsgevoelige functies worden toegestaan, stelt de Wgh de verplichting akoestisch onderzoek te verrichten naar geluidsbelasting ten gevolge van alle (spoor)wegen op een bepaalde afstand van geluidsgevoelige functies.

Het onderzoek in het kader van de planMER heeft uitgewezen dat de voorgenomen activiteit een positieve invloed heeft op de ervaren geluidsbelasting:

• 1. het aantal bestemmingen met een geluidsbelasting hoger dan 48 dB neemt af met 79 bestemmingen ten opzichte van de referentiesituatie (3,3%);
• 2. het aantal gehinderden neemt af met 98 personen ten opzichte van de referentiesituatie (9,2%);
• 3. het aantal ernstig gehinderden neemt bij de voorgenomen activiteit af met 48 personen ten opzichte van de referentiesituatie (10,5%).

Een en ander heeft voor een belangrijk deel te maken met het aantal personen dat in de huidige situatie aan het geluid van het wegverkeer wordt blootgesteld.

Onderzoek

Door Witteveen + Bos1 is een onderzoek uitgevoerd naar het aspect geluid. Binnen de geluidzone van de ontbrekende schakel komt slechts voor een gering aantal bestemmingen een overschrijding van de voorkeursgrenswaarde voor. In het onderzoek is gerekend met het wegdektype SMA 0/11 welke in akoestische zin overeenkomt met een referentiewegdek (Dicht Asfalt Beton (DAB)).

Nieuw tracé

Uit de berekeningsresultaten blijkt dat bij toepassing van het wegdektype SMA 0/11 voor de ontbrekende schakel, er voor 3 woningen sprake is van een overschrijding van de voorkeursgrenswaarde van 48 dB. De maximaal te ontheffen waarde van 58 dB, wordt echter niet overschreden. De voorkeursgrenswaarde op de woningen Terborgseweg 16 en Terborgseweg 5a wordt met maximaal 3 dB overschreden. Ter plaatse van de Hartjensstraat 6 bedraagt geluidbelasting 54 dB (overschrijding voorkeursgrenswaarde met 6 dB).

Voor het nieuw aan te leggen trace is beoordeeld welke geluidsreducerende maatregelen toepasbaar zijn om te kunnen voldoen aan de voorkeursgrenswaarde van 48 dB bij de bovengenoemde woningen. Door het toepassen van geluidreducerend wegdek bij de ontbrekende schakel kan de geluidbelasting alleen op de woningen Terborgseweg 16 en Terborgseweg 5a worden gereduceerd tot onder de voorkeursgrenswaarde. Gelet op het beperkt aantal woningen met een hogere geluidsbelasting, alsmede gelet op de hoge kosten die bij het toepassen van geluidreducerend wegdek (in verhouding tot de kosten voor het treffen van geluidwerende maatregelen aan een woning) moeten worden gemaakt, is het toepassen van geluidreducerend wegdek financieel niet doelmatig. Ook het toepassen van een geluidswal is, gelet op de kosten van de aanleg daarvan, in verhouding tot de kosten voor geluidwerende maatregelen aan de woning, financieel niet doelmatig.

In overleg met de provincie is er dan ook voor gekozen om geen geluidreducerend wegdek toe te passen. Dit betekent dat voor de woningen Terborgseweg 16, Terborgseweg 5a en Hartjensstraat 6 parallel aan de bestemmingsplanprocedure een hogere grenswaarde procedure is doorlopen. Gedeputeerde Staten van Gelderland zijn hiertoe het bevoegde gezag.

De ontwerpbeschikking, de aanvraag en de bijbehorende bijlagen hebben van 10 januari 2013 tot en met 21 februari 2013 ter inzage gelegen. Bij besluit van 7 juni 2013 - nr. 2011-014926 hebben Gedeputeerde Staten van Gelderland (namens hen de Omgevingsdienst Regio Nijmegen) de volgende hogere waarden voor de ten hoogste toelaatbare geluidbelasting op de gevel van de volgende woningen vastgesteld (en bekend gemaakt).

Volgens artikel 111b, lid 2 van de Wet geluidhinder mag de geluidbelasting ten gevolge van de nieuw te realiseren weg binnen de woningen bij gesloten ramen ten hoogste 33 dB bedragen. Indien het binnenniveau van de woningen daaraan niet zal blijken te voldoen, zullen nadere maatregelen worden getroffen ten einde het binnenniveau naar genoemd niveau terug te brengen. Bij dit soort maatregelen kan worden gedacht aan het verbeteren van de kierdichting, vervanging beglazing, aanbrengen van dakisolatie en het toepassen van geluidsgedempte ventilatievoorzieningen.

De parallelstructuur wordt uitsluitend gebruikt voor langzaam verkeer en de ontsluiting van de aangrenzende landbouwpercelen. Aan de oostzijde is deze mede bestemd ten behoeve van het doorgaande landbouwverkeer. Het aantal vervoersbewegingen van het landbouwverkeer is echter zodanig dat dit geen relevante bijdrage levert aan het gemiddelde geluidsniveau.

Aansluitende wegen

Er is geen sprake van een reconstructie van de Hartjensstraat (in de zin van de Wgh). Het nieuwe gedeelte van de N316 heeft een verkeersaantrekkende werking op de Meilandsedijk en het oostelijk deel van de Terborgseweg. De geluidemissie op het westelijk deel van de Terborgseweg neemt met circa 1,8 dB af. De geluidemissie op het oostelijk deel van de Terborgseweg stijgt met circa 1 dB. Op de Meilandsedijk stijgt de geluidemissie met circa 3,5 dB. Aangezien er geen fysieke wijzigingen worden aangebracht op beide aansluitende wegen, is er formeel geen sprake van een reconstructie volgens de Wet geluidhinder en behoeven geen maatregelen getroffen te worden.

Ondanks dat er voor de aansluitende wegen geen geluidreducerende maatregelen toegepast behoeven te worden, is het mogelijk om de toename van de geluidsemissie op de Meilandsedijk weg te nemen door het toepassen van een stil wegdek, zoals een dunne deklaag type A (of akoestisch gelijkwaardig). Voor het oostelijk deel van de Terborgseweg is het toepassen van SMA 0/6 (of akoestisch gelijkwaardig) in dat geval afdoende. Hierdoor zal de geluidbelasting in de nieuwe situatie nagenoeg gelijk zijn aan de huidige situatie.

Conclusie

Het haalbaarheidsaspect geluid vormt geen belemmering voor de ontwikkeling in onderhavig bestemmingsplan. Voor drie woningen (Terborgseweg 16, Terborgseweg 5a en Hartjensstraat 6) is parallel aan de procedure van het ontwerp bestemmingsplan een procedure hogere grenswaarde doorlopen. De hogere grenswaarden zijn vastgesteld bij besluit van Gedeputeerde Staten d.d. 7 juni 2013 nr. 2011-014926. Aan de woningen worden voor zover noodzakelijk geluidwerende voorzieningen getroffen ten einde het binnenniveau van deze woningen tot een adequaat niveau (max 33 dB) terug te brengen.

5.2.4 Lucht

Algemeen

De Wet luchtkwaliteit (verankerd in de Wet Milieubeheer hoofdstuk 5, titel 5.2) is een implementatie van diverse Europese richtlijnen omtrent luchtkwaliteit waarin onder andere grenswaarden voor vervuilende stoffen in de buitenlucht zijn vastgesteld ter bescherming van mens en milieu. In Nederland zijn stikstofdioxide (NO2) en zwevende deeltjes als PM10 (fijn stof) de maatgevende stoffen waar de concentratieniveaus het dichtst bij de grenswaarden liggen. Overschrijdingen van de grenswaarden komen, uitzonderlijke situaties daargelaten, bij andere stoffen niet voor.

Hoewel de luchtkwaliteit de afgelopen jaren flink is verbeterd, kan Nederland niet voldoen aan de luchtkwaliteitseisen die in 2010 van kracht zijn geworden. De EU heeft Nederland derogatie (uitstel) verleend op grond van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). Dit betreft een gemeenschappelijke aanpak van het Rijk en diverse regio's om samen te werken aan een schonere lucht waarbij ruimte wordt geboden aan noodzakelijke ruimtelijke ontwikkelingen. Projecten die in betekenende mate bijdragen aan luchtverontreiniging worden opgenomen in het NSL in de provincies c.q. regio's waar overschrijdingen plaatsvinden. Het maatregelenpakket in het NSL is hiermee in evenwicht en zodanig dat op termijn de luchtkwaliteit in heel Nederland onder de grenswaarden ligt. Projecten die 'niet in betekenende mate' (NIBM) bijdragen aan luchtverontreiniging hoeven niet langer individueel getoetst te worden aan de Europese grenswaarden aangezien deze niet leiden tot een significante verslechtering van de luchtkwaliteit. Deze grens is in de AMvB NIBM gelegd bij 3% van de grenswaarde van een stof: Voor NO2 en PM10 betekent dit dat aannemelijk moeten worden gemaakt dat het project tot maximaal 1,2 øg/m3 verslechtering leidt. Voor een aantal functies (o.a. woningen, kantoren, tuin- en akkerbouw) is dit gekwantificeerd in de ministeriële regeling NIBM.

Uit het oogpunt van een goede ruimtelijke ordening wordt afgewogen of het aanvaardbaar is het project op deze plaats te realiseren. Hierbij kan de blootstelling aan luchtverontreiniging een rol spelen, ook als het project 'niet in betekende mate' bijdraagt aan de luchtverontreiniging.

Er is sprake van een significante blootstellingsduur als de verblijfsduur die gemiddeld bij de functie te verwachten is significant is ten opzichte van een etmaal. Volgens de toelichting op de Regeling Beoordeling luchtkwaliteit is dit onder andere het geval bij een woning, school of sportterrein.

Onderzoek

Als gevolg van de voorgenomen activiteit neemt het aantal personen in de concentratieklasse 15–20 µg/m3 af ten opzichte van de referentiesituatie. Dat het aantal personen in de concentratieklasse 15–20 µg/m3 afneemt, wil niet zeggen dat zich nergens in het studiegebied stijgingen in de concentratie stikstofdioxide voordoen. Bij de voorgenomen activiteit wordt voor 30 personen een stijging in concentratie stikstofdioxide van 0,5–1,0 µg/m3 verwacht. Voor in totaal 456 personen valt een daling van ten minste 0,5 µg/m3 te verwachten. Voor de rest van het studiegebied zijn de verschillen in concentratie stikstofdioxide erg klein. Verschillen van 0,5 µg/m3 zullen geen merkbare effecten hebben. De bestemmingen in de concentratieklasse 15–20 µg/m3 bevinden zich hoofdzakelijk langs de Rijksweg A18 en binnen 's-Heerenberg. Met name aan de zuidwestkant van 's-Heerenberg (o.a. Zeddamseweg, Klinkerstraat) vallen bestemmingen binnen deze concentratieklasse. Bij de voorgenomen activiteit wordt de norm van 40 µg/m3 niet overschreden.

Als gevolg van de voorgenomen activiteit vinden geen veranderingen plaats in het aantal personen ten opzichte van de referentiesituatie. Alle woningen binnen het studiegebied vallen in de concentratieklasse 20–25 µg/m3. De norm voor fijn stof, 40 µg/m3, wordt niet overschreden bij de voorgenomen activiteit. Uit berekening blijkt dat zich wel kleine veranderingen voordoen in concentraties luchtkwaliteit. Deze veranderingen liggen echter tussen de -0,5 en 0,5 µg/m3. Dergelijke verschillen hebben geen noemenswaardige effecten op de bewoners binnen het studiegebied. Op basis van de concentratie PM10 kan gesteld worden dat voor PM2,5 geen problemen verwacht hoeven te worden.

De CO2-emissie als gevolg van de ontbrekende schakel is 62.132 kilogram per etmaal. Ten opzichte van de referentiesituatie is de daling in CO2-emissie 3,3%. De lagere uitstoot van koolstofdioxide valt te verklaren door het lagere aantal voertuigkilometers binnen het plangebied als gevolg van de aanleg van de ontbrekende schakel in de N316. De voorgenomen activiteit heeft dus een positieve bijdrage op de CO2-emissie.

Conclusie

Voor het aspect lucht zijn geen mitigerende maatregelen nodig, aangezien zich nergens overschrijdingen van de grenswaarden voordoen. Het aspect luchtkwaliteit vormt dan ook geen belemmering voor de aanleg van de ontbrekende schakel.

5.2.5 Archeologie

Algemeen

De opgave is om bij ruimtelijke ontwikkelingen de cultuurhistorische, landschappelijke en archeologische waarden te respecteren en te gebruiken als inspiratiebron voor de versterking van ruimtelijke identiteiten. Dit is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van rijk, provincie, gemeenten en andere betrokken partijen. Uitgangspunt is om het archeologische erfgoed in situ (daar waar het in de grond zit) te beschermen. Om dit te waarborgen dient voorkomen te worden dat ongeroerde grond in archeologisch waardevolle gebieden wordt geroerd.

Het plangebied

In het plangebied zijn geen bekende archeologische waarden aanwezig. Wel zijn archeologische verwachtingswaarden bepaald, zoals op navolgende afbeelding is te zien. Volgens de gemeentelijke archeologische verwachtingskaart geldt in het oostelijk deel van het onderzoeksgebied, ten oosten van de Borgstraat, een lage archeologische verwachtingswaarde. Direct ten noordoosten en zuidwesten van de Borgstraat geldt een hoge verwachtingswaarde. Ten westen van de Borgstraat geldt overwegend een middelmatige tot hoge archeologische verwachtingswaarde.

Uitsnede gemeentelijke archeologische kaart

Op basis van deze gemeentelijke verwachtingskaart is een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd door BAAC (2009). Uit dit bureauonderzoek is naar voren gekomen dat binnen het plangebied, zowel aan het huidige oppervlak als onder een kleidek, cultuurlagen of leefniveaus uit alle perioden kunnen voorkomen. De verwachting op de aanwezigheid van archeologische resten is voor het plangebied middelhoog.

Op basis van de hoogteverschillen in het plangebied of op basis van de opbouw van ondergrond kunnen geen zones worden aangewezen met een lagere of hogere trefkans, zoals ook al gesteld werd bij het bureauonderzoek (Bergman 2009). Ten eerste zijn daarvoor de hoogteverschillen te gering. Ten tweede verschilt de lithologische opbouw van de ondergrond in de relatief hoog- en laaggelegen delen niet wezenlijk. Ten derde zijn juist de enige bij het veldwerk aangetroffen archeologische indicatoren die wijzen op archeologische waarden in de ondergrond afkomstig uit een relatief laag terreindeel op de plaats van een voormalige geul (boring 57, nabij de Meilandse dijk), terwijl dergelijke condities gewoonlijk aanleiding geven om een lagere archeologische trefkans te veronderstellen. De gespecificeerde archeologische verwachting die op basis van het bureauonderzoek is opgesteld (Bergman 2009; paragraaf 1.5) blijft voor de onderzochte percelen gehandhaafd en is middelhoog. De meest zuidelijke percelen (kadastraal bekend als B535, B779 en B780) hebben door het aantreffen van archeologische indicatoren in boring 57 (een vermoedelijk spoor) een hoge archeologische verwachting. Voor de percelen die voor het veldwerk niet toegankelijk waren blijft de bij het bureauonderzoek opgestelde middelhoge archeologische verwachting ook gehandhaafd.

De uit het archeologisch bureauonderzoek voortkomende verwachtingen zijn gecontroleerd en verder gespecificeerd door middel van een inventariserend veldonderzoek (IVO) door Becker en Van de Graaf. Uit het veldonderzoek blijkt dat de bodemopbouw ter plaatse van de onderzochte percelen intact is. Er zijn geen concrete vindplaatsen aangetroffen maar er is wel een middelhoge trefkans op het aantreffen van archeologische vindplaatsen bij verstoringen dieper dan 30 cm onder het maaiveld. In het uiterste zuiden (zie boven) wijst de aanwezigheid van archeologische indicatoren op een mogelijke vindplaats.

Omdat ten tijde van het uitvoeren van het IVO onbekend was welke fysieke ingrepen met het voornemen gepaard zouden gaan, zijn de onderzoeksvragen niet op de potentiële verstoringen afgestemd. Bij het IVO is er vanuit gegaan dat er tot maximaal 2 meter onder maaiveld verstoord zou worden.

Ten behoeve van de weg zullen echter de volgende fysieke ingrepen plaatsvinden:

• ontgraving van het wegcunet tot maximaal ca. 0,5 meter onder maaiveld;
• aanleg van een kunstwerk ter plaatse van de kruising van de Hartjensstraat. De nieuwe weg komt hier op een grondlichaam van ca. 4 meter boven maaiveld te liggen. De Hartjensstraat zelf wordt over een lengte van ca 50 meter verdiept uitgevoerd, tot ca. 2,3 meter onder het huidige maaiveld.

Bij de ontgravingen kunnen mogelijk aanwezige archeologische vindplaatsen vergraven worden. Gelet op de bouwvoor zullen vindplaatsen pas op een diepte van 30 cm onder het maaiveld herkenbaar worden. De ontgravingen voor het cunet zijn maximaal 50 cm beneden maaiveld. Derhalve wordt maximaal de bovenste 20 cm van de mogelijk nog aanwezige vindplaatsen vergraven. Dit geldt uiteraard niet bij de onderdoorgang bij de Hartjensstraat en de kruising met de gasleiding. Ook kan door het op te brengen grondlichaam zetting plaatsvinden, waardoor eventueel aanwezige archeologische lagen worden samengedrukt en verticale verplaatsing van artefacten plaatsvindt. Gezien de bodemopbouw zal het verlies aan archeologische informatie door eventuele zetting beperkt zijn.

Door Becker en Van de Graaff (Becker en Van de Graaf, 2010: Inventariserend Veldonderzoek, verkennende fase N316, 's-Heerenberg, Gemeente Montferland, B&G rapport 1077) wordt geadviseerd om door middel van een proefsleuvenonderzoek in het uiterste zuiden vast te stellen of sprake is van een archeologische vindplaats en zo ja wat de begrenzing daarvan is. Voor het overige deel van het plangebied adviseren zij verder karterend booronderzoek ten einde eventuele vindplaatsen dan wel zones waar geen verder onderzoek nodig is, vast te stellen.

Nu het voorkeurstracé vastligt, is inpassing van mogelijke vindplaatsen niet meer aan de orde. Een archeologische overweging is dat gelet op de ontgraving ten behoeve van het wegcunet tot maximaal 20 cm onder de veronderstelde dikte van de bouwvoor (m.u.v. de onderdoorgang bij de Hartjensstraat), dit gedeelte zou moeten worden onderzocht. Dieper onderzoek is ook onwenselijk in verband met de stabiliteit van het wegcunet. Het is ook opportuun om deze (geringe) ontgraving door middel van archeologische begeleiding uit te voeren. Verder archeologisch onderzoek wordt dan geïntegreerd met de uitvoering van het werk.

Er zijn 3 mogelijkheden voor het omgaan met de archeologische (verwachtings)waarden binnen het plangebied:

• 1. Voorafgaand aan de vaststelling van het bestemmingsplan het booronderzoek en proefsleuvenonderzoek uitvoeren zoals geadviseerd door Becker en Van de Graaf. Op basis daarvan kunnen bepaalde delen van het tracé worden vrijgegeven. Voor de overige delen dient een beschermende regeling in het bestemmingsplan te worden opgenomen en kan de onderzoeksverplichting worden ingevuld door die weggedeelten aan te leggen onder archeologische begeleiding;
• 2. Verkennend onderzoek in het geheel vooruitschuiven naar de uitvoeringsfase, waartoe voor het gehele tracé een beschermende regeling in het bestemmingsplan wordt opgenomen. De onderzoeksverplichting wordt ingevuld door archeologische begeleiding bij de aanleg;
• 3. Verhoging van het wegcunet (eventueel onder extensieve archeologische begeleiding) zodat archeologische waarden door de aanleg van de weg niet worden aangetast. Eventuele vindplaatsen blijven in situ bewaard onder het wegcunet. In het bestemmingsplan wordt een beschermende regeling opgenomen.

Aldaar waar het kunstwerk wordt gerealiseerd bij de Hartjensstraat wordt een karterend booronderzoek uitgevoerd, zo nodig gevolgd door een proefsleuvenonderzoek. Op basis van het booronderzoek zal de locatie kunnen worden vrijgegeven dan wel dient er een opgraving van de vindtplaats plaats te vinden.

In overleg met de regioarcheoloog is de voorkeur uitgesproken voor een combinatie van optie 2 en 3. De onderkant van het wegcunet komt 20 cm hoger te liggen, onder meer of minder extensieve archeologische begeleiding. Daarbij wordt begonnen met het meest zuidelijke deel van het plangebied en bij de tijdelijke omlegging ter hoogte van de onderdoorgang Hartjensstraat. De archeologische begeleiding geschiedt op basis van een goedgekeurd programma van eisen.

Conclusie

In het bestemmingsplan wordt aan het gehele plangebied de dubbelbestemming 'waarde –archeologische verwachting 1' toegekend. Die dubbelbestemming voorziet in een onderzoeksverplichting bij bodemingrepen die dieper gaan dan 30 cm onder het maaiveld. Het verkennend onderzoek wordt in het geheel vooruitgeschoven naar de uitvoeringsfase, waarbij de onderzoeksverplichting wordt ingevuld door archeologische begeleiding bij de aanleg. Het wegcunet wordt onder (extensieve) archeologische begeleiding opgehoogd, ten einde mogelijke archeologische vindplaatsen in situ te behouden.

5.2.6 Ecologie

Bescherming in het kader van de natuur wet- en regelgeving is op te delen in gebieds- en soortenbescherming. Bij gebiedsbescherming zijn de Natuurbeschermingswet 1998 en de Ecologische Hoofdstructuur van toepassing. Soortenbescherming komt voort uit de Flora- en faunawet. In het kader van de Flora- en faunawet en de Natuurbeschermingswet moet worden aangetoond of met de beoogde ontwikkeling negatieve effecten te verwachten zijn op beschermde gebieden en/of strikt beschermde dier- en plantensoorten.

Gebiedsbescherming

In de wijde omgeving van de voorgenomen activiteit bevinden zich drie verschillende Natura 2000-gebieden. Het dichtstbijzijnde gebied 'Hetter-Millinger Bruch' is op 3,3 km afstand, net over de grens in Duitsland, gelegen. De andere twee gebieden betreffen het op 8,4 km, in Nederland, gelegen Natura 2000-gebied 'Gelderse poort' en het op 5,6 km afstand, in Duitsland, gelegen gebied 'Unterer Niederrhein'. Alle drie de gebieden betreffen habitat- en vogelrichtlijngebieden, waarvan de waarden grotendeels samenhangen met de geschiktheid als rust- en foerageergebied voor trekvogels en als broedgebied voor weidevogels. De gebieden worden gekenmerkt door verlandende stroombeddingen, stroomdalgraslanden, moerassen en oude meanders, omgeven door graslanden, akkers en wilgenbos. Tenslotte ligt op 6,8 km afstand van de voorgenomen activiteit en net ten oosten van Doetinchem het Beschermd Natuurmonument 'de Zumpe'. Het grootste deel van dit natuurgebied bestaat uit vochtige tot natte elzenbroekbossen.

Overzicht Natura-2000 gebieden en Beschermd Natuurmonument in de omgeving van de ontbrekende schakel

Er is geen sprake van een directe ecologische relatie tussen het plangebied en één van de Natuurbeschermingswet '98 gebieden. Vanwege de grote afstand tussen bovenvermelde gebieden en het plangebied worden geen negatieve effecten van het voornemen op de instandhoudingsdoelen of natuurwaarden van de betreffende Natuurbeschermingswet '98 gebieden verwacht. Alle middels de Natuurbeschermingswet '98 beschermde gebieden liggen immers op meer dan drie kilometer afstand tot de voorgenomen activiteit. Op een grotere afstand dan drie kilometer is de stikstofdepositie ten gevolge van een weg dusdanig klein dat deze als niet significant wordt beoordeeld. Het plangebied vormt geen cruciaal onderdeel van het leefgebied van soorten uit de, middels de Natuurbeschermingswet '98 beschermde, gebieden. Trekvogels, voornamelijk ganzen, waarvoor binnen de Natura 2000- gebieden instandhoudingsdoelen gelden, kunnen mogelijkerwijs wel in en in de omgeving van het plangebied foerageren. Vanwege de ruimschoots aanwezige beschikbaarheid van gelijkwaardige gebieden in de omgeving, hebben deze soorten voldoende uitwijkmogelijkheden. Van een verslechtering van foerageergebied voor deze soorten is geen sprake, dus ook een significant negatief effect kan worden uitgesloten. De instandhoudingsdoelen en natuurwaarden van de betreffende Natuurbeschermingswet '98-gebieden worden dan ook niet specifiek in de effectbeoordeling behandeld.

Ecologische hoofdstructuur

Het huidige traject van de N316 over de Drieheuvelenweg is gelegen binnen het EHS-gebied Montferland, waarvan het Bergherbos onderdeel uitmaakt. Het Bergherbos kan een belangrijke schakel zijn tussen de Veluwe en de bossen van het Rijk van Nijmegen en aangrenzend Duitsland (robuuste verbinding Veluwe-Duitsland). De Drieheuvelenweg doorkruist het oostelijk gelegen deel van dit bos, met als gevolg dat er onder overstekende dieren geregeld verkeersslachtoffers vallen.

Tussen 2005 en 2009 zijn er ter hoogte van het Bergherbos 10 dassen, 26 reeën, 5 marterachtigen en 5 vossen doodgereden [Natuurmonumenten]. Dit benadrukt de barrièrewerking die deze weg op het natuurgebied en de daarin voorkomende soorten heeft. Opheffen van versnippering door wegen in Montferland is een ontwikkelingsopgave van de EHS in Oost-Gelderland. Het nieuw aan te leggen traject van de ontbrekende schakel tussen de Meilandsedijk en de Terborgseweg bevindt zich niet binnen de EHS. Van buiten de EHS gelegen waardevolle ganzen- en/of weidevogelgebieden is in of in de directe omgeving van het plangebied eveneens geen sprake.

Soortenbescherming

Uit de uitgebreide natuurtoets en de aanvullende veldinventarisatie blijkt dat in of in het gebied rondom de voorgenomen activiteit geen beschermde vaatplanten, grondgebonden zoogdieren, reptielen, amfibieën, vissen, libellen, dagvlinders of ongewervelden voorkomen. Uit de gegevens van het Natuurloket blijkt dat er in de kilometerhokken waarbinnen het plangebied is gelegen Rode Lijstsoorten voorkomen. Het plangebied is voornamelijk geschikt voor broedvogels en als foerageergebied voor gewone dwergvleermuis en laatvlieger.

Er zijn geen vaste rust- en verblijfplaatsen van vleermuizen aangetroffen in de aanwezige bomen langs de Borgstraat, noch zijn er vliegroutes vastgesteld. Wel vormen de lijnvormige elementen in het landschap, zoals de bomenrij langs de Borgstraat, Hartjensstraat en andere lokale wegen ideale vliegroutes voor vleermuizen. Voornamelijk het gebied rondom het zuidelijke deel van de voorgenomen activiteit doet dienst als foerageergebied voor gewone dwergvleermuis en laatvlieger. De gewone dwergvleermuis is het meest frequent foeragerend waargenomen tijdens de veldinventarisaties in voorzomer en herfst. Foerageerplaatsen werden verspreid aangetroffen nabij opgaande beplanting. Vanwege de locaties van de waarnemingen, wordt verwacht dat er vaste rust- en verblijfplaatsen aanwezig zijn in enkele woningen, boerderijen en/of een manege in de nabijheid van het plangebied. Foeragerende individuen van laatvlieger werden meer richting 's-Heerenberg waargenomen. Nesten van verschillende broedvogels zijn tijdens de veldinventarisatie aangetroffen. Het betreft de soorten koolmees, patrijs, pimpelmees, veldleeuwerik en zwarte kraai. Van deze soorten vallen koolmees, pimpelmees en zwarte kraai onder categorie 5 van de 'Aangepaste lijst met jaarrond beschermde nesten' Flora- en faunawet. Dit betreffen vogels met nesten die vaak terugkeren naar de plaats waar zij (het jaar) daarvoor hebben gebroed of de directe omgeving daarvan. Tegelijkertijd beschikken deze soorten wel over voldoende flexibiliteit om, als de broedplaats verloren is gegaan, zich elders te vestigen. In het algemeen zijn nesten van categorie 5 soorten niet jaarrond beschermd, tenzij zwaarwegende feiten en ecologische omstandigheden dat rechtvaardigen. De nesten van de andere waargenomen soorten zijn (ook) niet jaarrond beschermd.

Conclusie

Vanwege de grote afstand tussen de voorgenomen activiteit en de middels de Natuurbeschermingswet 1998 beschermde gebieden, heeft het plan geen invloed op deze gebieden. Daarnaast zijn er positieve effecten op het Bergherbos en de daarin aanwezige natuurwaarden. Concluderend kan worden gesteld dat met de beoogde ontwikkeling geen negatieve effecten zijn te verwachten op beschermde gebieden of strikt beschermde soorten. Er zijn geen mitigerende maatregelen nodig.

5.2.7 Bodem en water